Nieprzerwanie od kilku lat pracujemy nad dostosowaniem oferty Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi do grup odbiorców ze specjalnymi potrzebami. Tę pracę ułatwiają nam doświadczenia zdobyte podczas realizacji projektu „Łódzkie sensorycznie” (2022/2023) finansowanego z projektu KULTURA BEZ BARIER przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Cały czas również poszerzamy wiedzę z zakresu dostępności.
Punktem wyjścia do pracy z czytelnikami z niepełnosprawnością w ramach projektu były szkolenia i wykłady dla pracowników Biblioteki prowadzone przez specjalistów – czyli teoria połączona z praktyką, burzą mózgów, wymianą doświadczeń. To dzięki nim w naszej bibliotece czeka wyszkolona kadra, która z największą starannością jest gotowa pomóc.
Wykład „Tyflografika: (nie)konieczność widzenia” prowadzony był przez Patrycję Zalejską i Kiryła Konowałowa z Fundacji Kołobajki. Wykładowi towarzyszyła dyskusja „Jak biblioteka może być bardziej dostępna?” oraz warsztaty mistrzowskie z tworzenia książki dotykowej. Inspiracją do jej opracowania stał się wiersz Jana Brzechwy „Pali się”.
Ciekawym elementem projektu był wykład dla pracowników WBP, który przybliżył sposoby i metody pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Prowadziły go Dagmara Stępkowska i Irena Łojek ze Szkoły Podstawowej Nr 1 w Pabianicach. Nauczycielki podzieliły się swoimi doświadczeniami w pracy z dziećmi o różnym poziomie rozwoju oraz różnym stopniu sprawności psychofizycznej. Podkreślały wartość tworzenia klas integracyjnych na zasadzie równości praw i obowiązków oraz zapewnienia dzieciom optymalnych warunków do harmonijnego rozwoju w aspekcie poznawczym i społecznym.
Katarzyna Dinst z Fundacji „Brak Barier” przywiozła ze sobą dla pracowników garść cennych wskazówek praktycznych. Uczyliśmy się jak należy pomagać wypełniać rewersy osobie niewidomej, jak komunikować się z osobą niesłyszącą lub niedosłyszącą, jak pomóc wejść do biblioteki osobie niewidomej i mającej problem z poruszaniem się. Odgrywaliśmy scenki, wypełnialiśmy ankiety, dyskutowaliśmy, szukając najlepszych rozwiązań. Szkolenia: „Obsługa klienta z niepełnosprawnością” oraz „Dostępność w instytucji kultury” były bezcenne i dużo wniosły do naszej codziennej pracy.
„Stwórz własne sensoryczne memory” – w czytelni Działu Dziecięcego WBP odbyły się warsztaty pod takim tytułem dla dzieci ze Szkoły Podstawowej Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Pabianicach, prowadzone przez Fundację Kołobajki.
Wiedzę zdobytą podczas wykładów, szkoleń i warsztatów zaczęliśmy wykorzystywać w praktyce, organizując cykl autorskich zajęć dla uczniów szkół specjalnych. Warsztaty pt.: „Sensoraki – historyjki teatrzykowe – dotykam, nazywam, opowiadam” – zajęcia ukierunkowane na stymulację zmysłu dotyku prowadziła Amelia Kacprzak, a warsztaty z Duszkiem Migawką z elementami biblioterapii o charakterze edukacyjnym i ekologicznym prowadził Dariusz Staniszewski.
Było też coś dla kinomanów. Zawiązaliśmy Klub Filmowy „Klatka po klatce”. Zorganizowaliśmy szereg projekcji filmowych z polskimi napisami lub audiodesktypcją, które były poprzedzone wykładami filmoznawców z tłumaczem Polskiego Języka Migowego (PJM). Spotkania stały się dostępne dla osób z dysfunkcją słuchu. Dla osób niedosłyszących dobrym rozwiązaniem jest także mobilna pętla indukcyjna, która umożliwia czytelnikom niedosłyszącym bardziej komfortowe korzystanie z oferty biblioteki jednocześnie zwiększając dostępność instytucji.
Ogółem w ramach przedsięwzięcia „Łódzkie Sensorycznie” zorganizowaliśmy 38 wydarzeń, w których uczestniczyło 650 odbiorców.
W ramach realizacji zadania udało się zakupić Czytaki – odtwarzacze audiobooków, przystosowane do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących. Są to urządzenia łatwe w obsłudze, z wbudowanym głośnikiem oraz wyposażone w wygodą klawiaturę z dużymi, wyraźnie oznaczonymi i dobrze wyczuwalnymi przyciskami, dostosowane do samodzielnej obsługi przez osoby słabowidzące i niewidome. Czytak wypożyczany jest czytelnikom Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi posiadającym aktualną kartę biblioteczną oraz orzeczenie o niepełnosprawności z tytułu wzroku na maksymalnie na 60 dni.
Opracowaliśmy przewodnik 3D po bibliotece. Przewodnik zdjęciowy (wirtualny spacer 3D) ułatwia osobom z dysfunkcjami poruszanie się po bibliotece. Odbywając najpierw wirtualny spacer po ważnych punktach na mapie, czytelnicy mogą poczuć się pewniej, przychodząc do naszej instytucji. Wirtualna wycieczka możliwa jest dzięki zdjęciom wysokiej jakości. Link do spaceru 3D: https://3dtrip.pl/tours/biblioteka-lodz/6/
Zdecydowaliśmy się na przygotowanie tyflograficznego planu instytucji. Siedziba WBP w Łodzi ma skomplikowaną strukturę na którą składają się 3 budynki. Plan tyflograficzny dotyczy głównego gmachu biblioteki, wejścia do wypożyczalni, czytelni głównej, informatorium i Działu Zbiorów Audiowizualnych. Plan umieszczony został przy głównym wejściu do biblioteki.
Z myślą o naszych czytelnikach cały czas zwiększamy dostępność.
Dużą popularnością cieszą się w bibliotece książki z dużym drukiem, których kolekcję systematycznie uzupełniamy. Pisane 14-punktową czcionką i z większą przejrzystością tekstu są bardzo wygodne dla osób starszych, słabowidzących i co ważne – chcących dać odpocząć oczom – a to jest niezależne od wieku. Wzrasta liczba wypożyczeń audiobooków. Ich kolekcja liczy już ponad 6500 płyt. Wśród nich bestsellery wydawnicze, tytuły popularnych autorów czytane przez cenionych lektorów. Ofertę audiobooków poszerza i uzupełnia zdalny dostęp do platform Legimi, BIBLIO ebookpoint, ibuk.pl – czytelnia on-line, Empik Go, gdzie odbiorca może bezpłatnie skorzystać z wielu audiobooków, ebooków, a nawet odbyć kursy internetowe z certyfikatem, które w pakiecie zapewnia BIBLIO.
Osobną grupę stanowią książki pisane alfabetem Braille’a, m.in. „Harry Potter i kamień filozoficzny” i „Opowieści z Narnii”. Na bibliotecznych półkach są także książki sensoryczne, wśród nich np. „Liski” i „Morskie przygody kapitana Seo”. Pięknie się o nich mówi, że są to książki czytane dotykiem. Książki-zabawki wykonane są z różnych materiałów, tkanin, bez lub z niewielką ilością tekstu. Materiały można dotykać i przekładać. Angażują wszystkie zmysły dzieci, wspomagają rozwój i pracę mózgu.
Nie samymi książkami biblioteka żyje 😊 Wśród pomocy dydaktycznych warto wspomnieć szachy, domina dotykowe i puzzle ze specjalną fakturą dla osób z dysfunkcją wzroku. Są wsparciem w rozwoju motoryki małej i dużej, kreatywności, logicznego myślenia, funkcji poznawczych i społecznych. Gry są wypożyczane do domu oraz udostępniane na miejscu.
Elektroniczne lupy i skaner Sara zakupiliśmy z myślą o osobach niewidomych, słabowidzących, a także mających problemy z czytaniem mniejszego druku.
✔SKANER SARA
System lektorski SARA to samodzielne urządzenie do czytania drukowanych materiałów zaprojektowane specjalnie dla osób niewidomych, słabowidzących, a także dla osób mających problemy z czytaniem np. drobnego druku. SARA wczytuje dokumenty korzystając z najnowszej technologii rozpoznawania druku, a następnie odczytuje je wyraźnym głosem o naturalnym brzmieniu. Do odsłuchania można również użyć słuchawek, aby w czytelni nie przeszkadzać w pracy innym czytelnikom.
✔ELEKTRONICZNE LUPY
W czytelni Głównej dostępne są najmniejsze i najlżejsze elektroniczne lupy – Optelec Compact mini (3 sztuki), które powiększają tekst aż 11-krotnie. Jedno naładowanie urządzenia wystarczy na 3 godziny pracy.
Od 25 lat organizujemy Przegląd Twórczości Plastycznej Osób Chorych, Starszych i Niepełnosprawnych „Sztuka jak Balsam”. Od 2006 roku Przegląd odbywa się we współpracy z Regionalnym Centrum Polityki Społecznej – Jednostką Organizacyjną Samorządu Województwa Łódzkiego. Od początku każdej edycji przeglądu towarzyszy pokonkursowa wystawa, przygotowywana w Bibliotece.
Celem przeglądu jest:
poszukiwanie nowych form i środków wyrazu artystycznego,
wyzwolenie aktywności twórczej,
aktywizacja uzdolnionych plastycznie osób,
szeroko pojęta integracja,
upowszechnienie dorobku warsztatów terapii zajęciowej i środowiskowych domów samopomocy, świetlic terapeutycznych oraz innych placówek pracujących z osobami chorymi, starszymi i niepełnosprawnymi,
dowartościowanie twórców i pobudzenie ich ambicji,
zacieranie barier dotyczących osób chorych, starszych i niepełnosprawnych.
Prowadzimy także zajęcia dla uczniów szkół specjalnych, które są kontynuacją projektu „Łódzkie Sensorycznie”. Zajęcia prowadzimy również w placówkach na terenie województwa łódzkiego.
Teatrzyk Młodego Czytelnika „Krasnoludek” przedstawia bajki, baśnie, opowieści. Zajęcia dla uczniów szkół specjalnych z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, w wieku 7-9 lat.
„Sensoraki – historyjki teatrzykowe – dotykam, nazywam, opowiadam” warsztaty skierowane do szkół specjalnych, dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, w wieku 7-9 lat. Podczas cyklu zajęć wykorzystywane są teczki tematyczne, dotyczące m.in. tematów: miasto, park, ogród botaniczny, ogród zoologiczny, oceanarium lub biblioteka, księgarnia, sklep zabawkowy, sklep muzyczny, sklep z ubraniami. Zadaniem uczestników jest przygotowanie ruchomych elementów, rozwijających treść danej teczki. Na zajęciach dzieci korzystają z różnorodnych materiałów plastycznych.
Naszym celem jest zwiększenie dostępności oferty Biblioteki dla jak najszerszego grona odbiorców i jej przemiana w miejsce przyjazne także osobom ze szczególnymi potrzebami, głównie z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Służy temu nawiązanie współpracy z instytucjami działającymi na rzecz osób ze specjalnymi potrzebami, które działają na terenie Łodzi i województwa łódzkiego i ich aktywne włączanie w życie instytucji.
Przed nami kolejne wyzwanie – nowa strona internetowa Biblioteki, przy której tworzeniu dostępność będzie jednym z priorytetów. Jesteśmy świadomi, że to proces, który trwa. Wspólnie z czytelnikami odkrywamy nowe potrzeby i uczymy się na błędach.
Gdyby chcieli się Państwo podzielić swoimi doświadczeniami w tym zakresie, zapraszamy do kontaktu – Biuro Promocji WBP w Łodzi
Jolanta Zwierzyńska, Aleksandra Sołtysiak, Michał Guzek
Biblioteka na drodze dostępności
Nieprzerwanie od kilku lat pracujemy nad dostosowaniem oferty Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi do grup odbiorców ze specjalnymi potrzebami. Tę pracę ułatwiają nam doświadczenia zdobyte podczas realizacji projektu „Łódzkie sensorycznie” (2022/2023) finansowanego z projektu KULTURA BEZ BARIER przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Cały czas również poszerzamy wiedzę z zakresu dostępności.
Punktem wyjścia do pracy z czytelnikami z niepełnosprawnością w ramach projektu były szkolenia i wykłady dla pracowników Biblioteki prowadzone przez specjalistów – czyli teoria połączona z praktyką, burzą mózgów, wymianą doświadczeń. To dzięki nim w naszej bibliotece czeka wyszkolona kadra, która z największą starannością jest gotowa pomóc.
Wykład „Tyflografika: (nie)konieczność widzenia” prowadzony był przez Patrycję Zalejską i Kiryła Konowałowa z Fundacji Kołobajki. Wykładowi towarzyszyła dyskusja „Jak biblioteka może być bardziej dostępna?” oraz warsztaty mistrzowskie z tworzenia książki dotykowej. Inspiracją do jej opracowania stał się wiersz Jana Brzechwy „Pali się”.
Ciekawym elementem projektu był wykład dla pracowników WBP, który przybliżył sposoby i metody pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Prowadziły go Dagmara Stępkowska i Irena Łojek ze Szkoły Podstawowej Nr 1 w Pabianicach. Nauczycielki podzieliły się swoimi doświadczeniami w pracy z dziećmi o różnym poziomie rozwoju oraz różnym stopniu sprawności psychofizycznej. Podkreślały wartość tworzenia klas integracyjnych na zasadzie równości praw i obowiązków oraz zapewnienia dzieciom optymalnych warunków do harmonijnego rozwoju w aspekcie poznawczym i społecznym.
Katarzyna Dinst z Fundacji „Brak Barier” przywiozła ze sobą dla pracowników garść cennych wskazówek praktycznych. Uczyliśmy się jak należy pomagać wypełniać rewersy osobie niewidomej, jak komunikować się z osobą niesłyszącą lub niedosłyszącą, jak pomóc wejść do biblioteki osobie niewidomej i mającej problem z poruszaniem się. Odgrywaliśmy scenki, wypełnialiśmy ankiety, dyskutowaliśmy, szukając najlepszych rozwiązań. Szkolenia: „Obsługa klienta z niepełnosprawnością” oraz „Dostępność w instytucji kultury” były bezcenne i dużo wniosły do naszej codziennej pracy.
„Stwórz własne sensoryczne memory” – w czytelni Działu Dziecięcego WBP odbyły się warsztaty pod takim tytułem dla dzieci ze Szkoły Podstawowej Nr 1 z Oddziałami Integracyjnymi w Pabianicach, prowadzone przez Fundację Kołobajki.
Wiedzę zdobytą podczas wykładów, szkoleń i warsztatów zaczęliśmy wykorzystywać w praktyce, organizując cykl autorskich zajęć dla uczniów szkół specjalnych. Warsztaty pt.: „Sensoraki – historyjki teatrzykowe – dotykam, nazywam, opowiadam” – zajęcia ukierunkowane na stymulację zmysłu dotyku prowadziła Amelia Kacprzak, a warsztaty z Duszkiem Migawką z elementami biblioterapii o charakterze edukacyjnym i ekologicznym prowadził Dariusz Staniszewski.
Było też coś dla kinomanów. Zawiązaliśmy Klub Filmowy „Klatka po klatce”. Zorganizowaliśmy szereg projekcji filmowych z polskimi napisami lub audiodesktypcją, które były poprzedzone wykładami filmoznawców z tłumaczem Polskiego Języka Migowego (PJM). Spotkania stały się dostępne dla osób z dysfunkcją słuchu. Dla osób niedosłyszących dobrym rozwiązaniem jest także mobilna pętla indukcyjna, która umożliwia czytelnikom niedosłyszącym bardziej komfortowe korzystanie z oferty biblioteki jednocześnie zwiększając dostępność instytucji.
Ogółem w ramach przedsięwzięcia „Łódzkie Sensorycznie” zorganizowaliśmy 38 wydarzeń, w których uczestniczyło 650 odbiorców.
W ramach realizacji zadania udało się zakupić Czytaki – odtwarzacze audiobooków, przystosowane do potrzeb osób niewidomych i słabowidzących. Są to urządzenia łatwe w obsłudze, z wbudowanym głośnikiem oraz wyposażone w wygodą klawiaturę z dużymi, wyraźnie oznaczonymi i dobrze wyczuwalnymi przyciskami, dostosowane do samodzielnej obsługi przez osoby słabowidzące i niewidome. Czytak wypożyczany jest czytelnikom Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka J. Piłsudskiego w Łodzi posiadającym aktualną kartę biblioteczną oraz orzeczenie o niepełnosprawności z tytułu wzroku na maksymalnie na 60 dni.
Opracowaliśmy przewodnik 3D po bibliotece. Przewodnik zdjęciowy (wirtualny spacer 3D) ułatwia osobom z dysfunkcjami poruszanie się po bibliotece. Odbywając najpierw wirtualny spacer po ważnych punktach na mapie, czytelnicy mogą poczuć się pewniej, przychodząc do naszej instytucji. Wirtualna wycieczka możliwa jest dzięki zdjęciom wysokiej jakości. Link do spaceru 3D: https://3dtrip.pl/tours/biblioteka-lodz/6/
Zdecydowaliśmy się na przygotowanie tyflograficznego planu instytucji. Siedziba WBP w Łodzi ma skomplikowaną strukturę na którą składają się 3 budynki. Plan tyflograficzny dotyczy głównego gmachu biblioteki, wejścia do wypożyczalni, czytelni głównej, informatorium i Działu Zbiorów Audiowizualnych. Plan umieszczony został przy głównym wejściu do biblioteki.
Z myślą o naszych czytelnikach cały czas zwiększamy dostępność.
Dużą popularnością cieszą się w bibliotece książki z dużym drukiem, których kolekcję systematycznie uzupełniamy. Pisane 14-punktową czcionką i z większą przejrzystością tekstu są bardzo wygodne dla osób starszych, słabowidzących i co ważne – chcących dać odpocząć oczom – a to jest niezależne od wieku. Wzrasta liczba wypożyczeń audiobooków. Ich kolekcja liczy już ponad 6500 płyt. Wśród nich bestsellery wydawnicze, tytuły popularnych autorów czytane przez cenionych lektorów. Ofertę audiobooków poszerza i uzupełnia zdalny dostęp do platform Legimi, BIBLIO ebookpoint, ibuk.pl – czytelnia on-line, Empik Go, gdzie odbiorca może bezpłatnie skorzystać z wielu audiobooków, ebooków, a nawet odbyć kursy internetowe z certyfikatem, które w pakiecie zapewnia BIBLIO.
Osobną grupę stanowią książki pisane alfabetem Braille’a, m.in. „Harry Potter i kamień filozoficzny” i „Opowieści z Narnii”. Na bibliotecznych półkach są także książki sensoryczne, wśród nich np. „Liski” i „Morskie przygody kapitana Seo”. Pięknie się o nich mówi, że są to książki czytane dotykiem. Książki-zabawki wykonane są z różnych materiałów, tkanin, bez lub z niewielką ilością tekstu. Materiały można dotykać i przekładać. Angażują wszystkie zmysły dzieci, wspomagają rozwój i pracę mózgu.
Nie samymi książkami biblioteka żyje 😊 Wśród pomocy dydaktycznych warto wspomnieć szachy, domina dotykowe i puzzle ze specjalną fakturą dla osób z dysfunkcją wzroku. Są wsparciem w rozwoju motoryki małej i dużej, kreatywności, logicznego myślenia, funkcji poznawczych i społecznych. Gry są wypożyczane do domu oraz udostępniane na miejscu.
Elektroniczne lupy i skaner Sara zakupiliśmy z myślą o osobach niewidomych, słabowidzących, a także mających problemy z czytaniem mniejszego druku.
✔SKANER SARA
System lektorski SARA to samodzielne urządzenie do czytania drukowanych materiałów zaprojektowane specjalnie dla osób niewidomych, słabowidzących, a także dla osób mających problemy z czytaniem np. drobnego druku. SARA wczytuje dokumenty korzystając z najnowszej technologii rozpoznawania druku, a następnie odczytuje je wyraźnym głosem o naturalnym brzmieniu. Do odsłuchania można również użyć słuchawek, aby w czytelni nie przeszkadzać w pracy innym czytelnikom.
✔ELEKTRONICZNE LUPY
W czytelni Głównej dostępne są najmniejsze i najlżejsze elektroniczne lupy – Optelec Compact mini (3 sztuki), które powiększają tekst aż 11-krotnie. Jedno naładowanie urządzenia wystarczy na 3 godziny pracy.
Od 25 lat organizujemy Przegląd Twórczości Plastycznej Osób Chorych, Starszych i Niepełnosprawnych „Sztuka jak Balsam”. Od 2006 roku Przegląd odbywa się we współpracy z Regionalnym Centrum Polityki Społecznej – Jednostką Organizacyjną Samorządu Województwa Łódzkiego. Od początku każdej edycji przeglądu towarzyszy pokonkursowa wystawa, przygotowywana w Bibliotece.
Celem przeglądu jest:
Prowadzimy także zajęcia dla uczniów szkół specjalnych, które są kontynuacją projektu „Łódzkie Sensorycznie”. Zajęcia prowadzimy również w placówkach na terenie województwa łódzkiego.
Naszym celem jest zwiększenie dostępności oferty Biblioteki dla jak najszerszego grona odbiorców i jej przemiana w miejsce przyjazne także osobom ze szczególnymi potrzebami, głównie z dysfunkcjami wzroku i słuchu. Służy temu nawiązanie współpracy z instytucjami działającymi na rzecz osób ze specjalnymi potrzebami, które działają na terenie Łodzi i województwa łódzkiego i ich aktywne włączanie w życie instytucji.
Przed nami kolejne wyzwanie – nowa strona internetowa Biblioteki, przy której tworzeniu dostępność będzie jednym z priorytetów. Jesteśmy świadomi, że to proces, który trwa. Wspólnie z czytelnikami odkrywamy nowe potrzeby i uczymy się na błędach.
Gdyby chcieli się Państwo podzielić swoimi doświadczeniami w tym zakresie, zapraszamy do kontaktu – Biuro Promocji WBP w Łodzi
Jolanta Zwierzyńska, Aleksandra Sołtysiak, Michał Guzek