O baśniach, które nie chciały być dla dzieci…

2025-08-04

 

Hansa Christiana Andersena uważa się za twórcę prawdziwie literackiej, artystycznej baśni. Utwory baśniopisarza są tekstami wielowarstwowymi, które są szkołą filozofii dla czytelników od lat 5 do 105. Stawiają pytania o sens ludzkiego życia, o zasady moralne, o świat wartości, o marzenia i aspiracje. Uwrażliwiają czytelników na krzywdę bohaterów, a przez to pośrednio na trudne losy ludzi. Piętnują zadufanie, egoizm, obojętność, pychę i krótkowzroczność. Jego utwory w sposób niezwykły przekazują wiedzę o świecie, ludzkich, pragnieniach i słabościach. Rozterki wewnętrze, wrażliwość i trudne przeżycia to doświadczenia samego baśniopisarza, którego jak przystało na wybitnego twórcę epoki romantyzmu, cechował nieustanny niepokój ducha, poczucie osamotnienia, nadmierna wrażliwość i egocentryzm. Jak pisał w swojej autobiografii i listach do przyjaciół, często ogarniał go lęk przed szaleństwem, a wszak w romantyzmie było ono atrybutem wybitnych twórców na równi z depresją i melancholią.
Wydaje się, że baśnie Andersena potrzebują wypuszczenia ich z dziecinnego pokoju, i ponownego odczytania w wieku dorosłym. Sam baśniopisarz wielokrotnie podkreślał, że pierwszymi adresatami jego baśni byli dorośli, gdyż to oni czytali jego twórczość swoim dzieciom. To dla dorosłych Andersen zamknął w swych opowieściach humor, ironię, krytykę konwenansów, rozważania o pragnieniu i pożądaniu. Wszystkie trudne tematy i ciemne strony człowieczeństwa były adresowane do dorosłych czytelników. Czytelników dojrzałych, ale nie zawsze wykształconych i wyrobionych literacko. Zgodnie z duchem romantyzmu zagadnienia te zostały okryte szatą baśniową, fantastyką sięgającą do folkloru i podań ludowych. Opowiedziane zostały cudną narracją dnia codziennego, tak że zarówno osoba czytająca baśń na głos jak i jej słuchacze ulegali – i do dziś ulegają – niezwykłemu tokowi snutej opowieści. Wszystko zostało kunsztownie ukute ze słów, tak że do dziś mamy wrażenie, że to sam Andersen czyta nam swoje baśnie.
Organizatorki wystawy, w oparciu o literaturę przedmiotu, pozwoliły sobie na przedstawienie interpretacji baśni Andersena jako opowieści drogi, opowieści inicjacyjnych mówiących o zmianie i dojrzewaniu. W baśniach zawarta jest ważna sugestia, że marzenia i sukcesy osiągamy wówczas, gdy jesteśmy odważni, wytrwali, gdy podejmujemy kolejne próby realizacji naszych zamierzeń i nie godzimy się na bierność, czy cierpienie. A w drodze do osiągnięcia celów i sprostania życiowym wyzwaniom szukamy sprzymierzeńców
i przyjaciół. Na ekspozycji zaprezentowane zostaną publikacje duńskiego baśniopisarza od początku 20 wieku po czasy współczesne, które przechowywane są w zbiorach Biblioteki. I chociaż wprowadzono je do dziecinnego pokoju i nadano im często mocny rys dydaktyczny zacierając czasem ich artyzm, to nie brakuje w nich ironii, dwuznaczności i humoru, które może wychwycić dorosły czytelnik.
Ważnym elementem wystawy jest specjalna edycja ANDERSENOWSKICH LEKTUROWNIKÓW – czyli notatników zachęcających do łączenia doświadczeń literackich z artystycznymi. Najciekawsze ANDERSENOWSKIE LEKTUROWNIKI, które zostaną przyniesione do Biblioteki zostaną nagrodzone! Publikacja dostępna będzie do pobrania w Dziale Młodego Czytelnika oraz punkcie Rejestracji Biblioteki. Regulamin akcji zamieszczony jest na wbp.lodz.pl w zakładce ANDERSENADA.
Zachęcamy Państwa do lektury znanych i mniej znanych baśni H. Ch. Andersena.
Zapraszamy do odwiedzenia wystawy prezentowanej od 4 do 28 sierpnia br. w holu głównym (parter) Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego w Łodzi przy ul. Gdańskiej 100/102.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.